David Michelangelianus sive de lege dialectica

Homo adorans

Magnum miraculum esse hominem scripsit quidam Florentinus illustris. Quod dictum etiam in virum quendam e marmore exsculptum valere videtur. Mirum enim non est, quod David ille Michelangelianus hac nostra aetate imaginibus inhiante omnium virorum saepissime photographematibus capitur, immo vero adoratur.

Supervacuum est referre me quoque, utpote qui paganus sim bonus, Florentiae in urbe non ita pridem commorantem fovisse hoc genus adorationis. Mobili enim telephonino meo nunc innumerabiles huius simulacri imagines continentur.

 

Homo adorans

Homo modernus rationalis, qui dicitur, manibus telephonulum amplectentibus bracchia caelo porrigit. En gestum adorandi minime novum, sed pristinos deorum implorandorum formas imitantem. Hoc modo a gentibus occidentalibus compensari iactura religionis videtur, «cum soleamus», ut in considerationibus nuperrime divulgatis Nemo recte scripsit, «simulare mundum omnibus incantamentis esse liberum et in illa Entzauberung (ut Germani dicunt) quoddam solacium nostrae mortalitatis invenire, cum compertum habeamus nos dominos esse naturae rerum neque exstare extra nostram potestatem aliquid inenarrabile atque indeprehensibile quod possit ex inopinato ac secundum suam inexplicabilem voluntatem debiles nos homines funditus tollere».

Procul dubio vel homo modernus occidentalis, qui hauritorio pulveris electrico utens domicilium purgat et rationem adhibens mundum sibi scientiâ naturali explicat, quasdam divini epiphanias appetere solet.  Nam homo occidentalis philosophis Horkheimer/Adorno testibus in dialecticae legis insidias incidit. Quam iuxta legem eruditionem in ratione adhibendâ destinatam – scilicet id quod germanice «Aufklärung» vocitatur – in quasdam novas mythologiae formas mutari necesse est.

Homo adorans

Quid nunc? Quid hoc sibi vult? Quid photographematibus innumerabilibus illius David Michelangeliani, quae memoriae telephonuli mei mandavi, faciam? Has imagines deleam an eas sicut tabulas votivas conservans retineam? Nescio.

De Iura monte

Vacae Iurassae nebulis permulcentur

Iura mons Alpium frater est minor, qui Franciam inter et Helvetiam porrigitur. Genavâ ab urbe initium capit, pertinet usque ad regionem Basiliensem. Mense Septembri quid monte Iurâ placidius? Vacae herbas pascentes viatorem offendunt, et vacae quidem non paucae teneris permulcentur nebulis. Quam scaenam pacis mollitiaeque plenam quin photographemate caperem, facere non potui. Iura mons, confiteor, vacas suas bene curat.

Despectus de Iura monte usque ad Alpes

Nebulis autem depulsis Iurasso de iugo despectus usque ad Alpes nubibus involutas patefit. Alpes sunt quoddam Helvetiae signum, Alpes poetis carmina inspirant bucolica, at vero Iura mons homines tectum refugiumque petentes recipit cum alios tum asseclas Michaelis Bakunin anarchistae saeculo XIX, anno 2010° duos captivos, qui – quamquam accusati numquam ­– per octo annos in carcere «Guantanamo» vocitato fuerant. Iura mons, confiteor, non solum vacas suas bene curat.

pax et bellum

His diebus imagines televisificae hominum belli terrores fugientium atque in Europa refugium petentium animum valde tangunt. Hoc in poemate ab Ingeborg Görler poeta pacto de eis rebus agitur, scilicet de pace belloque necnon de ipsa eorum verborum significatione.

Ingeborg Görler: bellum et pax

bellum est nonnihil

in televisione

quod sistere possis

bellum est nonnihil

in ephemeride

qua charta lactucam involvere possis

bellum est nonnihil

quod homines aetate provecti experti sint

quas autem res audire taedet.

bellum plerumque

longe a te distat

pax est nihil

quod quandocumque libet

velut televisorium accendere possis

pax est nihil

quod celeriter evolvere possis

pax est nihil

quod iuvenibus senibusve

concedere licet

pax semper incipit

tam prope a te

Notulae: Quod attinet ad translationem, mihi indulgeatis, quod interpretatio Latina evaserit rusticior. En fontem, ex quo poema deprompsi:

Ingeborg Görler: Abecedarium pacis, Francoforti ad Moenum a. 1982° (vulgo: Friedensfibel, Frankfurt am Main 1982)

De nympha Chloride sive de Alexandri Botticelli quadam pictura

«Dum loquitur, vernas efflat ab ore rosas.» Hic versus Ovidianus ea, quae cogitatione depingimus, haud parum movet stimulatque. Corpus quidem humanum res secernit varias, scilicet animam, sudorem, excrementa. Sed mirabilem imaginem virginis ore suo vernas rosas exspirantis nemo nisi poeta aut pictor fingere valet.  

Chloris ex ore flores exspirans vernos

Fuit Alexander (Sandro) ille Botticelli, qui saeculo XV exeunte Ovidianam cogitationem Nymphae flores ex ore parientis in quandam scaenam picturae celeberrimae c.t. «Ver» (vulgo: Primavera) transtulit.

Flora, Chloris, Zephyrus

In hac picturae parte Zephyrum alatum eundemque iuvenem colore quodam caeruleo cognovimus, qui cupiditatibus ardens Nympham Chloridem veste tenui ac perlucente indutam stipitibus arborum vento reflexis insequitur et puellae fugienti vim afferre conatur. Ex ore nymphae a Zephyro correptae emanant cum alii flores tum rosae kyanique. Concubitu autem appetito Chloris in Floram mutata esse traditur. Quae dea veste floribus sparsâ induta ac ex sinu rosas dispergens mater florum repraesentatur.

Ovidii fastorum in libro quinto Chloris ipsa se a Zephyro primum stupratam esse, deinde iniuriâ aliquo modo condonatâ res ad bonum pervenisse exitum narrat:

     dum loquitur, vernas efflat ab ore rosas:

«Chloris eram quae Flora vocor: corrupta Latino

     nominis est nostri littera Graeca sono.

Chloris eram, nymphe campi felicis, ubi audis

     rem fortunatis ante fuisse viris.

quae fuerit mihi forma, grave est narrare modestae;

     sed generum matri repperit illa deum.

ver erat, errabam; Zephyrus conspexit, abibam;

     insequitur, fugio: fortior ille fuit.

et dederat fratri Boreas ius omne rapinae,

     ausus Erecthea praemia ferre domo.

vim tamen emendat dando mihi nomina nuptae,

     inque meo non est ulla querella toro.

vere fruor semper: semper nitidissimus annus,

     arbor habet frondes, pabula semper humus.

est mihi fecundus dotalibus hortus in agris;

     aura fovet, liquidae fonte rigatur aquae:

hunc meus implevit generoso flore maritus,

     atque ait "arbitrium tu, dea, floris habe."

saepe ego digestos volui numerare colores,

     nec potui: numero copia maior erat.»

(Fast. v. 194-214)

Praeter locum Ovidianum supra citatum sunt quoque quidam versus Lucretii, e quo fonte Alexander Botticelli hausisse videtur. Quos Lucretii versus, ne vero longius sim, olim quocumque tempore opportunitas se dabit, attingemus (cf. de rerum natura I 6-9; V 735-738).

Botticelli: Ver (museum Florentinum «Uffizi» vocitatum)  

Quod attinet ad ceteras picturae personas, nihil nisi haec paucula: Venus quâdam pallâ rubrâ induta medio in horto conspicitur. Super Venerem Amor volitat transfixurus sagitâ cor unius e Gratiis, quae tres sorores manibus implexis ac perlucida veste saltant. Iuxta Gratias terram pede pulsantes Mercurius caduceo nubes amovere videtur.


Hoc Alexandri Botticelli opus inter picturas toto in orbe terrarum celeberrimas adnumerandum est, licet aenigmata haud pauca proponat. Haec pictura omnis esse quaedam allegoria videtur, qua et Veneris potentia imperiumve et amoris gradus varii nobis ostenduntur necnon ver, quippe quod tempus sit amoris, laude maxima afficitur. Nam in pictura, quod memoratu dignum, omnino 500 diversae plantarum species –  inter quas 190 flores – numerantur.

De Johanne Oporino deque Alcorani editione principe Latina

Alcorani editio princeps Basiliensis

Non piget hac in symbola virum in memoriam revocare, cuius nomen ὀπώραν sive autumnum servat. Johannes Oporinus – vulgo Herbst – (a. 1507° natus obiit mortem a.1568°) fuit typographus Basiliensis. Quo de viro afferam nihil nisi quae in exiguas pagellas contraxerunt auctores articulorum et in vicipaedia et in lexico Historico Helvetico divulgatorum ac quae in Alcorani editione principe legi.

Studiis litterarum Basileae Argentoratique cultis Oporinus linguam et Latinam et Graecam callens in Johannis Frobenii officina typografica munere correctoris functus est eodemque tempore Ciceronis linguam in schola Latina Basiliensi docuit. Artes quoque medicas Oporinus attigit primum illius Paracelsi amanuensis munus explens, tum insuper in patriae suae universitate studia artium medicarum complens. Etiam per aliquot annos linguam Graecam in universitate Basiliensi docuit. Summatim: Oporinus fuit homo humanissimus non parvo ingenio.

Anno 1542° Oporinus propriae officinae typograficae se dedicavit. Inter libros ab illo impressos opera saltem duo notanda, immo laudanda sunt: Primum Andreae Vesalii opus maximum „De corporis humani fabrica septem libri“ magno sumptuum et laborum impendio anno 1543° editum, tum eodem anno Alcorani Latina editio princeps – scilicet omnino primus totius orbis terrarum Alcoran a typographo impressus et divulgatus. Quod opus imprimi magistratus Basilienses prohibebant. Intercessione autem a Martino Luthero Philippoque Melanchthone factâ patuit via ad Machumetis vocem imprimendam. Basiliensis Alcorani editor fuit Theodorus Bibliander theologus, qui translationem Latinam mediaevalem a Roberto Retenensi Anglo et Hermanno Dalmata Toleti in urbe Hispanica confectam retractavit ac typis mandavit.

Codicem Saracenorum divinas leges amplectentem quasi reformationis aetate gentibus Europaeis religionis causa tumultuantibus et Turcis imminentibus prodiisse Basileae in urbe memoratu dignum est.

Alcorani editioni principi adiunctae sunt refutationes. Melanchthon in praemonitione ad Christianum lectorem conversâ Alcorani doctrinam superstitionem tam furiosam quam insanam iudicat. „Ut abominamur“ inquit, „Aegyptias superstitiones, Corybantum tympana, aut baccharum ululatus: sic Mahometi deliria abominanda sunt, quia pariter sunt extra prophetarum et apostolorum verbum ac doctrinam.“ Videmus ergo Christianis lectoribus una cum Machumetis voce non pauca alexipharmaca supeditata esse, quae venenum haereticum repellerent.

Operae quoque pretium est legere, quomodo Theodorus Bibliander Alcorani editor publicationem suam defenderit. „Primo ostendam“ inquit „etsi Machumetanae doctrinae codex, quem Arabes vocant Alcoran, eiusque sectatorum libri plurima contineant falsa, impia, blasphema, non tamen propterea non legendos esse, neque publicationem eorum librorum labefactare Ecclesiam. Deinde indicabo, cognitionem doctrinae et rerum gestarum factionis Machumeticae, multiplicem utilitatem afferre Christianis hominibus, praesertim nostra tempestate. Nam si nihil esset legendum, nisi ab omni mendacio et corruptela impietatis remotum, et divinae scripturae per omnia quadrans, pessime facerent homines Christiani, qui gentilium philosophorum et poetarum libros toties transscribunt, et in privatis atque publicis ecclesiarum bibliothecis reponunt, eosque studiose legunt, et pueris in scholis interpretantur: qui certe non minorem continent docentque impietatem, si quis illis magistris uti velit, quam Alcoran Machumeticus. Nam vel Deum prorsus negant, quem natura ipsa cunctis hominibus esse demonstrat, vel in ea re haesitant, vel plures deos adeoque innumeros fabricantur. Et quibus numen atque divinitatem affingunt, eisdem attribuunt non dico probis hominibus indigna, sed in nullo vilisimo humuncione ferenda in civitate bene instituta. Ut interim taceam, quod plerique corporum resurrectionem animaeque immortalitatem, et praemia, et supplicia malorum aeterna post hanc vitam negant et irrident. Quae persuasio ubi mentem hominis occupavit, tam longe ab omni officio et humanitate abducit, ut nulla fera, nulla venenatissima bestia saevior et nocentior existat, quam homo homini. Quae omnia quantumvis impius Machumet oppugnat.“ Cetera quoque, quae Theodorus Bibliander in sua apologia pro Alcorani editione exaravit, legitur non sine magno fructu.

Quid deinde? Ex his rebus quid colligamus? Alcorani editio, quae ex Oporini typographica officina prodiit, dat documentum cuiusdam controversiae fructuosae ac insuper pacificae inter sectatores religionum, quae „monotheon“ vocitantur. Una cum Theodoro Bibliandro concludere velim, qui sententiam priscam minime neglegendam affert: „Omnia legite, quae bona sunt, tenete!“