De narrandi voluptate

Fragmenta cuiusdam sermonis amatorii

Sunt quidam libri, quorum alter alteri auxilio est tamquam essent duo amantes, qui non sunt spiritus duo, sed unius animi. Sunt quidam libri, qui eodem quidem tempore sunt legendi. Congruit tragoedia Vergiliana de Didone Aeneaque libro illi, qui «fragmenta cuiusdam sermonis amatorii» inscribitur.

«Ambo se vicissim nondum norunt. Ergo narrandum est. „Ego quidem sum tantus talisque.“ Haec est narrandi voluptas, ea quidem voluptas, quae cognitionem augeat pariter ac impediat, ea voluptas scilicet, quae stimulat. Ego quidem amando perpetuo stimulor, levis sum.» Sic Rolandus ille Barthes, philosophus, vir litteratus, magnus amator. Ab narrandi voluptate initium sumit drama illud Aenean inter et Didonem. Legimus apud Vergilium:

 

Didonis mors (Vergilius Vaticanus)

Sic pater Aeneas intentis omnibus unus

fata renarrabat divum cursusque docebat.

Conticuit tandem factoque hic fine quievit.

At regina gravi iam dudum saucia cura

vulnus alit venis et caeco carpitur igni.

Multa viri virtus animo multusque recursat

gentis honos; haerent infixi pectore vultus

verbaque nec placidam membris dat cura quietem.

Ad summam: Quodlibet amoris drama libro philosophi Francogalli evoluto melius intellegitur.

«Solvitur in ludum civitas» sive De incantamento niveo

Nix Salodurensis

Ninxit heri Saloduri in oppidulo. Repuerascere unusquisque visus est. Tanta enim vis animos mutandi inest floccis nivis parvulis. Similia legimus apud quendam auctorem saeculi XV: «Venit hiems exclusisque Notis solum Boream admittebat. Cadunt ex caelo nives, solvitur in ludum civitas: iactant matronae in vicos, iuvenes in fenestram nivem.»* Qua in scaena hiemali non agitur de floccis Salodurensibus, sed de niveis pilis Senensibus. Neque vero nix res est stabilis. Hodierno enim die pluit urceatim, ut incantamentum tollatur candidum.

*Depromptus est locus supra allatus ex Aeneae Silvii Picolomini narratiuncula, quae «De duobus amantibus historia» inscribitur.

«La maladie Suisse» sive De morbo Helvetico

Heidi (Anouk Steffen) ) et avus (Bruno Ganz)

«Alpes ubinam sunt? Eas videre nequeo», interrogat Heidi, puellula illa, cum Francofurtum advenerit in urbem metropolitanam a pascuis montanis ac capris Alpinis longissime distantem. Quis intellegere velit, quid sit morbus Helveticus qui dicitur, adeat his diebus theatrum cinematicum, ubi pellicula «Heidi» inscripta praebetur.

Heidi, puella illa candida, celeberrimum exemplum hominis est, qui procul a patria ablatus patriae desiderio ita afficitur, ut in aegritudinem incidat gravem. «La maladie Suisse» vel ille morbus Helveticus originem trahit a militibus mercennariis Helveticis, qui peregre stipendia merentes patriae desiderio afflicti se macerabant. In Francogallia vel usque ad saeculum XVIII quaedam cantica pastoralia Helvetica vetita erant, quippe quae patriam in memoriam ac animos mercennariorum Helveticorum adeo revocarent, ut cordibus discissis, pectoribus desiderio dilaniatis miseri illi iuvenes facere non possent, quin exercitum desererent. Signa autem deserentes si deprehensi sunt, affecti sunt poena capitis.

Arcadia Alpina

Sed redeamus ad pelliculam eam, cuius argumentum positum est in libro puerili scriptricis Iohannae Spyri: Cum Heidi in Helvetiam reversa avum suum – optime a Bruno illo Ganz actum – amplectatur, ea quidem scaena spectatoribus lacrimas movet. Permultae autem reliquarum scaenarum redolent tum magnificentiam montanam immoderatam tum quandam Arcadiam Alpinam, quae numquam exstabat.

Inscriptiones Helveticae illustres (I): SEPP BLATTER

Helvetiam peragrantes hodie vicum quendam ad Rhodanum flumen situm adeamus nomine «Visp» – videlicet patriam Iosephi Blatteri FIFAE regis depulsi. Quo in vico nobis aedificium scholae elementariae occurrit et id quidem exornatum litteris his: PRIMARSCHULHAUS SEPP BLATTER. Rex Iosephus, cum regno suo destitutus sit, tamen sua in patria in oblivionem neque it neque ibit. Quippe neminis enim nos Helvetici obliviscimur. Inscii imperitique sumus damnationis memoriae. Qua re fit, ut pueri nostri iam a teneris enuntiare valeant singulas litteras verbi «blattae».  

De Simplicissimo

In Germania anno praeterito omnino circiter 75'000 libri publicati sunt, quorum librorum, ni fallor, decima pars pertinet ad genus ficticiarum quae dicuntur litterarum. Quot libros quotannis homo modernus 2.0 legere non valet, quot libros praeterit, omittit, neglegit!

Longe aliter res se habent saeculo XVII exeunte. Quibus regionibus lingua theodisca praevalebat, quotannis vix plus octonae fabulae romanenses – translationibus ex aliis linguis iam additis – in lucem sunt editae. Ad quae perpauca scripta ficticia saeculi XVII pertinet quaedam fabula satirica, quae inscribitur «De Simplicissimo miro mirificoque». Cuius libri auctor est Iohannes Iacobus Christophorus de Grimmelshausen, cuius in ingenio commiscentur Petronius, Lucianus, Thomas Morus. Fabulae argumentum nihil aliud est ac speculum mundi hominumque. Agitur de crudelitatibus, atrocitatibus, perversitatibus humanis aetate illius belli perpetratis, quod bellum inde ab anno 1618° usque ad 1648° agros Europaeos populatum est necnon mores humanos reddidit barbaros.

De Vergilio Sangallensi

Vergilius Sangallensis: Aen. I 704-721

Acciderunt eae res, de quibus nunc sermo est, in Monasterio Principali Sancti Galli, quod coenobium in Helvetia orientali situm est. Sub nomine enim Vergilii Sangallensis ad nostra tempora pervenerunt membranea undecim folia, quae et Georgicôn et Aeneidos fragmenta continent. Folia illa exarata sunt sive saeculo IV sive ineunte saeculo V et ita quidem, ut nobis scripturâ quadratâ capitali se praebeant pulcherrimâ. Illa undecim folia sunt reliquiae cuiusdam codicis Vergiliani pretiosissimi circiter CCCL paginas amplectentis.

Quo autem codice medio quod dicitur aevo dissoluto ac dirempto nonnulla dumtaxat conservata sunt folia, utpote ex quibus involucra quaedam librorum fabricata sint. Eo quidem modo factum est, ut perpauca folia – videlicet incognita – per saecula peregrinarentur bene latitantia in librorum involucris velut vectores clandestini. 

Mecum vero cogito, quisnam monachus Sangallensis tam amens, tam delirans, tam fanaticus fuerit, ut Vergilium cultro stricto dilaceraret? Aut Vergilio dilaniato bibliopegus quidam humanior, quae cladi superfuerant folia, in involucris librariis eo consilio occultavit, ut scripta Christiana paganis dictis involvens reliquias quamvis parvulas illius monumenti Romanorum servaret?

Utcumque res se habeant, saeculo XVIII utique exeunte folia Vergiliana e latebris in libertatem vindicata sunt a bibliothecariis duobus Sangallensibus, quippe qui magnum foliorum pretium recognoscerent.

Eodem tempore – scilicet saeculo XVIII –  alius bibliothecarius et quidem Mediolanensis, cum singula folia membranea a Sangallensibus de fragmentis illis iudicii faciendi causa ostenderentur, fertur dixisse: «O quantum mihi gaudium videre istum Vergilium!»

 

Bibliotheca coenobii Sangallensis

Quid plura? Vergilius Sangallensis una cum codicibus, qui sunt in bibliothecis Italicis – scilicet in urbibus Florentiae, Mediolani, Veronae necnon Romae –, annumeratur inter Vergilii libros manu scriptos, qui traditi sunt vetustissimi. Ceterum pensatur Vergilius incommoditatibus, quas temporum decursu perpessus est. Sede enim non indigna fruitur – videlicet barocâ bibliothecâ Monasterii Sancti Galli.

Fons: Cimelia Sangallensia. Centena res pretiosae bibliothecae Sangallensis, K. Schmuki, P. Ochsenbein, C. Dora auctoribus, Sanctogalli a. 1998°, p. 12

De thesauro Anticythereo Basileae in urbe exposito

Anticythera insula

Quae ab archaeologis submarinis in mari Aegaeo apud insulam Anticytheram repperta atque decenniorum decursu praeteritorum in lucem edita sunt, his diebus in museo Basiliensi rebus Romanis Graecisque dedicato (vulgo: Antikenmuseum) exhibentur. Quae expositio nobis de quadam nave, quae circiter anno 70 a.Chr.n. non procul ab insula Anticythera tempestate saevâ fracta est, enarrat. Navis illa oneraria a Graecia vectura erat in Italiam meridionalem onerata cum permultis rebus tum maxime signis marmoreis aeneisque, quippe quae in Italia venirent. Quam navem sustinuisse navale onus ponderis 300 tonnarum archaeologi coniciunt. Cum minima demum pars illius thesauri submarini in lucem reddita sit, permulta adhuc in mari latent.

 

Fragmentum mechanismi Anticytherei

In maris fundo archaelogi inter alia quandam rem tam mirabilem quam singularem unicamque invenerunt: videlicet illum mechanismum Anticythereum quod dicitur. Agitur, ut videtur, de re quadam saeculo II a.Chr. fabricatâ, quae simul est et astrolabium et stellarium et instrumentum nauticum. Haud aliter ac horologium Helveticum analogum ille mechanismus constat ex exiguis rotulis dentatis. Anticytherea igitur illa machinatio est res multiplex necnon dissimilis nostris computatris, res eodem tempore varia phaenomena caelestia ostendens, res profecto non parum aenigmatica et adhuc indaganda.

Signum philosophi
ocellis felinis praediti

Quod ad signa attinet, e quibus maxima oneris navalis pars constat, memoratu dignum est aeneum simulacrum cuiusdam philosophi barbati, cuius oculi nitentes coruscant tamquam labente die pellucentes ocelli felini. Sunt et quaedam alia signa non iniucunda spectatu. Sed singulas res hoc in loco ad unguem describere nequeo. Tantummodo dicendum est hoc: Incertum est, utrum statuae illae a Romanis sint raptae an de rebus agatur, quae mercatui Italico specialiter erant fabricatae. Certum autem est et signa et simulacra non iam res votivas, sed dumtaxat ad villas Romanas exornandas utilia fuisse.

Aliis verbis: Tum temporis aetas iam dudum coeperat, qua aetate artificia sculptorum parabant e contextu discedere religioso. Primo enim saeculo a. Chr.n. artes pulcherrimae, quae dicuntur, commercio iam inserviverunt. Floruit mercatura cum statuis aliisque rebus id generis. Floruerunt officinae sive Deli in insula sive Pergami sive Ephesi in urbibus sitae, utpote quae permultas res omnis generis ad luxuriam Romanam pertinentes fabricarent.

Ephebus Anticythereus

Romani enim pergraecantes Graecisque rebus inhiantes tum technologiam, quod dicitur, tum nitidioris vitae instrumenta ex oriente importaverunt. Ad quas res comprobandas Marcus Tullius nobis documento est optimo. Etenim eodem fere tempore, cum procella navem illam infestis gurgitibus circumagens in Anticytherae litore hausit, Cicero quandam villam Tusculi sitam exornaturus erat. Mense Februario anni 67° a.Chr.n. exeunte scribit Marcus Tullius ad Atticum, amicum suum, Athenis commorantem:

«L. Cincio HS CCIↃↃ CCIↃↃ CCCC pro signis Megaricis, ut tu ad me scripseras, curavi. Hermae tui Pentelici cum capitibus aeneis, de quibus ad me scripsisti, iam nunc me admodum delectant. Qua re velim et eos et signa et cetera, quae tibi eius loci et nostri studii et tuae elegantiae esse videbuntur, quam plurima quam primumque mittas, et maxime quae tibi gymnasii xystique videbuntur esse. Nam in eo genere sic studio efferimur, ut abs te adiuvandi, ab aliis prope reprehendendi simus. Si Lentuli navis non erit, quo tibi placebit, imponito.»

In Tusculano ergo exornando virtute Romanâ parsimoniae omnino neglectâ pepercisse Ciceronem neque pecuniae neque operae manifestum est. Quod quidem patet et ex quibusdam aliis verbis ad Atticum scriptis:

«Signa Megarica et Hermas, de quibus ad me scripsisti, vehementer exspecto. Quidquid eiusdem generis habebis, dignum Academia tibi quod videbitur, ne dubitaris mittere et arcae nostrae confidito. Genus hoc est voluptatis meae; quae γυμνασιώδη maxime sunt, ea quaero. Lentulus naves suas pollicetur. Peto abs te, ut haec diligenter cures.»

Haud secus ac in philosophia litterisque Cicero suis in octo villis supellectilibus exornandis Graecorum illecebris resistere non potuit. Sicut permulti suae aetatis Romani ita Marcus Tullius siti quâdam rerum Graecarum tenebatur. Quam rem acu tetigit Horatius verbis hisce: «Graecia capta ferum cepit victorem et artes / intulit agresti Latio.» Horatianus ille versus in expositione Basiliensi sane multis sub aspectibus optime repraesentatur.

Tabulae omnes sunt depromptae e libro intitulato «Thesaurus immersus. De nave fracta Anticytherea» , edito ab A. Bignasca, M. Lagogianni-Georgakarakos, N. Kaltsas, E. Vlachogianni, Basileae a. 2015°